Aan de grote vergadertafel in DC Sprankel! zitten een zilvergrijze heer en dame er ontspannen bij. Guido, 68 jaar, heeft zichzelf net met een knipoog voorgesteld als een grumpy old man. De goedlachse Frederika is onlangs 80 geworden en blaakt van energie. Guido is goed bekend met het lokaal dienstencentrum: hij rijdt als vrijwilliger bezoekers rond voor het dorpsrestaurant. Frederika was nog geen kind aan huis in het LDC. Wel is ze een bedrijvige kracht in het Vorselaarse verenigingsleven, onder meer bij OKRA.

Beide senioren engageerden zich de voorbije maanden in het project ‘60’ers en 80’ers van hier’. Centrumleider Ilse en procesbegeleider Karen, freelancer vanuit Avansa zagen de twee graag komen. In totaal mochten ze binnen elk van beide leeftijdsgroepen een tiental gemotiveerde deelnemers verwelkomen. De zes individuele bijeenkomsten, gestart in februari, zijn net achter de rug. Twee collectieve sessies waarin juniors en nestors elkaar zullen ontmoeten, staan nog op het programma.

Wij waren alvast nieuwsgierig hoe deelnemers en begeleiders het project tot nu toe hebben beleefd.

Het is even geleden, want corona gooide roet in de planning, maar als jullie terugdenken aan die eerste bijeenkomst: hoe hebben jullie die ervaren?

Karen: “Voor ons als begeleiders was dat best spannend. We hadden wel een draaiboek, maar je weet toch nooit helemaal hoe zo’n gesprek zal lopen. Dat we in een open kring zaten, was voor een aantal deelnemers al best confronterend: ‘Amai, we zitten hier zo bloot’, hoorden we.”
Ilse: “Tijdens het voorstellingsrondje kondigden een paar mensen aan: ‘Sorry, maar ik kan eigenlijk helemaal niet zo goed babbelen.’ Tijdens de laatste sessies hebben we nochtans letterlijk met de bel moeten klaarstaan – vooral bij de tachtigers – om na twee uur te kunnen afsluiten (lacht).”
Guido: “Maar inderdaad, die startsessie was best wat onwennig. Je kent de aanpak niet en ziet heel wat nieuwe gezichten. Dus het is toch eerst wat aftasten.”
Frederika: “Een beetje zoals vroeger in de klas: wie durft wat zeggen? Dan durf ik dat ook.”

Met al jullie levenservaring toch nog wat schroom?

Frederika: “Ja, de meeste mensen zijn toch wat terughoudend. (vrolijk) Ik alleszins. En we moesten over de vragen ook wel goed nadenken. Op onze leeftijd heb je nu eenmaal een beetje meer tijd nodig.”

Waar is het allemaal over gegaan?

Ilse: “Te veel om op te noemen: ouder worden, de tijd, dankbaarheid, dromen, de liefde. En er waren nog zoveel thema’s waar we graag wat langer bij hadden stilgestaan.”
Karen: “We hebben wel al snel aangevoeld dat iedere groep een eigen dynamiek had. De 80’ers bleken heel positief en nuchter.
In de groep van de 60’ers waren de verhalen toch wat zwaarder op de hand. Daar hebben we met een passend YouTube-filmpje, liedje, gedicht of verhaal wat lucht in proberen te brengen.”

Vanwaar dat verschil in dynamiek?

Guido: “Ik denk dat het vooral te maken had met persoonlijkheden. Er waren in onze groep toch wel wat mensen met een serieuze persoonlijke rugzak. Dat heeft me verrast, de verhalen die leeftijdsgenoten met zich mee kunnen dragen.”
Frederika: “Zestigers hebben ook andere problemen dan tachtigers. Ze hebben hun kinderen en kleinkinderen en nog vaak de zorg voor ouders of schoonouders. Ze zitten overal tussenin. Die periode zijn wij al uit.”

Welke thema’s zijn jullie het meest bijgebleven?

Frederika: “Dan moet ik even in mijn schriftje kijken. Zo goed is mijn geheugen al niet meer. (…) Oh ja, dit vond ik goed, één van de citaten die we konden uitkiezen: “Wie de tachtig voorbij is, kan er niet omheen: je leeft meer met het verleden dan in de toekomst.”
Ilse: “Hoewel ik vond dat de 80’ers juist heel erg in het ‘nu’ leefden. Ze wilden nog vooruit in het leven: niet blijven hangen in het verleden, maar plannen maken voor zichzelf en met hun kleinkinderen.”
Frederika: “Ja, ik heb dat wel ingeplakt omdat ik dat mooi gezegd vond, maar feitelijk slaat dat niet op mij. Want ik leef niet in het verleden. Dat lost toch niets op.”
Karen: “Ik bewonder dat. Een van de tachtigers vertelde een paar sessies geleden: ik was mijn eettafel beu, dus ik heb er een nieuwe gekocht. En ineens ook zes nieuwe stoelen erbij, want de oude pasten niet meer. Chapeau denk ik dan. Anderen zouden misschien zeggen: is dat nog wel de moeite?”

Guido: “In mijn boekje heb ik voor mezelf genoteerd hoe ik me voelde als ik thuiskwam. Want dikwijls heb ik tegen mijn vrouw gezegd: vandaag was het echt wel heftig. Hoewel je als generatiegenoten veel met elkaar gemeen hebt, besef ik nu dat ik maar een klein portemonneeke meedraag in vergelijking met andermans bagage. In onze groep hadden we een aantal vrouwen die pas weduwe waren geworden en nog midden in dat verwerkingsproces zaten. Dat geeft de gesprekken natuurlijk ook een andere kleur.”
Frederika: “Mijn man is ook vorig jaar gestorven, we waren zestig jaar bij elkaar. Maar je moet opstaan en vooruitgaan, daar is niets aan te doen hé.”

Had je daar op je zestigste anders tegenaan gekeken?

Frederika: “Ja, zeker. Toen waren de kinderen ook nog kleiner. Allez, jonger. Het zijn mannen van twee meter (lacht). Alles ging toen nog veel beter ook: ik fietste drie keer per week vijftig kilometer. Dat lukt nu niet meer. Je kan het leven van een zestigjarige niet vergelijken met dat van een tachtigjarige. Ze denken ook helemaal anders.”

Wat nemen jullie vooral mee uit deze ontmoetingen?

Frederika: “Dat je met elkaar moet praten. Dat doen we te weinig, nu zeker. Als ik mensen opbel dan vraag ik wel eens: ‘Zijn jullie je telefoon kwijt?’ Want ik hoor ze niet. Mensen willen precies niet meer klappen. Ze sluiten zichzelf op, doen de deur dicht, er mag niemand binnen. Ik versta dat niet.”
Guido: “In de sessies konden mensen iets kwijt wat ze blijkbaar nergens anders konden zeggen. Ikzelf heb ook dingen verteld die ik nooit ergens anders zou vertellen, die ik opgekropt heb of op mijn harde schijf gezet. De verhalen waren veilig in de groep, voelde je. En gelukkig hebben we ook enorm veel gelachen.”

Hoe hebben jullie als begeleiders het groepsproces ervaren?

Ilse: “Als iets magisch, ik kan het niet anders benoemen. Wij hebben geregeld activiteiten in het dienstencentrum, maar twee uur lang ongestoord bij elkaar zijn om naar ieders verhaal te luisteren, dat geeft zo’n aparte sfeer. De deugd die mensen daarvan hadden, die openheid, de kwetsbaarheid die ze durfden delen. Ik vind dat buiten categorie qua intensiteit.”
Karen: “Voor mij was het de eerste keer dat ik met deze doelgroep werkte. Ik heb altijd bij tieners voor de klas gestaan. Het perspectief is hier anders, maar de thema’s blijven eigenlijk dezelfde: leven, vreugde, verdriet. Heel boeiend.”
Ilse: “Dat we er een externe begeleider bij hadden, was zeker een meerwaarde. We konden met toffe methodieken werken en het traject had ook een bepaalde opbouw. Er komt absoluut nog wel wat werk en overleg bij kijken, maar ik had dit niet willen missen: zo diep en mooi menselijk is deze uitwisseling.”