Het thema leeft duidelijk bij de inwoners van Laakdal en Meerhout. Het zaaltje van het Gildenhuis in Meerhout was amper groot genoeg om iedereen op te vangen.

Mobiliteit in vier lagen

Binnenkort loopt het openbaar vervoer in Vlaanderen anders. De Vlaamse regering kiest voor basisbereikbaarheid in plaats van basismobiliteit. Jo De Smet van beweging.net licht toe: “Tot nu toe was het uitgangspunt: iedereen moet in zijn omgeving een bushalte hebben. Dat principe verdwijnt vanaf 2020. De basisbereikbaarheid vertrekt vanuit een gelaagd model waarbij openbaar vervoer zal worden gecombineerd met andere vervoersmiddelen. De zogenaamde combi-mobiliteit.”

• De toplaag is het treinnet. Net zoals dat nu al het geval is, blijft het treinnet de basis omdat het nu eenmaal niet zo evident is om stations te verplaatsen.
• De tweede laag noemt men het kernnet. Dat zijn grote bus- en tramverbindingen tussen twee attractiepolen, zoals bijvoorbeeld twee grote steden.
• Het aanvullende net, de derde laag, zullen dan busverbindingen zijn die kleinere gemeentes aansluiting moeten geven op het kernnet.
• En als onderste laag is er het vervoer op maat. Dit moet ervoor zorgen dat iedereen die geen bushalte in de buurt meer heeft, alsnog aansluiting heeft op de bovenliggende lagen.

Maar hoe moet dat vervoer op maat eruit zien? Zijn dat taxi’s? Deelfietsen? Of wordt de belbus terug in het leven geroepen? Het kan evengoed zijn dat het busje van het lokale rusthuis hiervoor wordt ingeschakeld. Wat dit precies inhoudt, moet worden uitgeklaard door de vervoersregioraad.

Vervoersregio Kempen

De Vlaamse regering heeft beslist om Vlaanderen onder te verdelen in vijftien regio’s. De gemeentes Laakdal en Meerhout vallen onder de vervoersregio Kempen. Per vervoersregio is er een vervoersregioraad. Deze raad heeft verschillende taken. Zij moeten een algemeen mobiliteitsplan uitwerken voor de hele regio. Dit gaat verder dan enkel openbaar vervoer. Het gaat bijvoorbeeld ook over fietsbeleid. Die raad heeft een adviserende functie over het kernnet – de grote lijnen tussen twee attractiepolen- en een beslissende rol in het bepalen van het aanvullende net en het vervoer op maat. In die raad zitten de schepenen van mobiliteit van elke gemeente uit de betrokken vervoersregio en afgevaardigden van het departement Mobiliteit en Openbare Werken, Agentschap Wegen en Verkeer, NMBS, Infrabel en De Lijn. Daarnaast kunnen ook stakeholders en buurgemeentes worden uitgenodigd voor een adviserende rol. “Maar of er daadwerkelijk rekening zal worden gehouden met advies door stakeholders is nog maar de vraag,” aldus Jo De Smet die een zeer negatieve houding ten opzichte van burgerparticipatie moest vaststellen tijdens het proefproject in de vervoersregio Mechelen.

Wordt de reiziger er beter van?

Het zijn maar enkele van de bezorgdheden die verder vloeien uit dit nieuwe decreet.Eenzelfde kritische bemerking is ook te horen bij Peter Meukens van TreinTramBus: “Gaat de reiziger hier echt beter van worden? Gaat de reiziger echt gehoord worden? Want er is geen garantie op participatie”. Hij wijst ook op de complexiteit van het plannen van een openbaar vervoer netwerk. “Is er bij de leden van een vervoersregioraad wel genoeg expertise?”, vraagt hij zich af. Kan je een schepen van mobiliteit vragen om budget toe te kennen aan vervoersinitiatieven in een andere gemeente als dat bijna zeker ten koste gaat van het aanbod voor de inwoners in de eigen gemeente? En wat met grensgemeentes zoals Meerhout en Laakdal? Zal er tussen de vervoersregio’s een bereidheid zijn om bijvoorbeeld te zorgen voor een vlotte bereikbaarheid van het station in Diest?

“De snelste bus is diegene waar niemand op zit.” Met die quote waarschuwt hij voor de focus op kostenefficiëntie. Met de focus op het kernnet, zal er maar een beperkt budget beschikbaar zijn voor de onderste lagen en dat gaat dus onvermijdelijk ten koste van de landelijke gemeentes zonder grote attractiepool.

Helpen mobipunten?

Het woord dat steeds opduikt als het gaat om basisbereikbaarheid is mobipunt. Dat is een fysieke plaats waar verschillende mobiliteitsfuncties elkaar ontmoeten. Elk mobipunt bevat een divers mobiliteitsaanbod zoals bijv. autodelen, openbaar vervoer, fietsenstallingen,…  Die mobipunten moeten bewoners van een landelijke gemeente aansluiting geven op het kernnet. Een mooi principe, al ziet Peter Meukens wel enkele valkuilen. Zo zijn het de gemeentes zelf die de kosten moeten dragen van die mobipunten. Bovendien moet men vaststellen dat de al bestaande mobipunten in Vlaanderen alles behalve efficiënt georganiseerd zijn. Voorbeelden uit Duitsland en Zwitserland tonen hoe het beter kan. “Als het daar kan, waarom dan niet bij ons? Waarom maken we het ons zelf toch zo moeilijk?” besluit hij.

Voer voor de vervoersregioraad

Bij Alleman Mobiel komt men strijdlustig uit de hoek. Er zijn heel wat knelpunten om aan te pakken. Zo zal de werkgroep blijven inzetten op bereikbaarheid van industrieterreinen en bedrijven.  Maar ook vrije tijd, dienstverlening, ziekenhuisbezoek, … zijn belangrijke items.. “Iedereen zou op een zondagnamiddag een koffie moeten kunnen gaan drinken op de Markt in Geel. Daarom leggen we ook klemtoon op avond- en weekendvervoer,” zegt Viviane Schuer.  En natuurlijk wordt de strijd voor een busverbinding tussen Meerhout en Mol verdergezet.

Daarnaast noteerde werkgroep ook vier aandachtspunten die ze willen meenemen naar de vervoersregioraad:

• Ten eerste de haalbaarheid van combi-mobiliteit qua tijdsduur, aansluitingen, frequentie,… Zullen alle vervoerslagen vlot op elkaar aansluiten? Of gaan we drie uur doen over een ritje dat met de auto amper een halfuurtje rijden is? En als we dan toch moeten wachten op een aansluiting, zijn er dan comfortabele wachtruimtes? “We mogen toch op z’n minst verwachten dat we en dak boven ons hoofd hebben als we wachten op een bus,” klinkt het strijdvaardig.
• Wat gaat dat kosten? Er is momenteel nog geen duidelijkheid over de tarieven.
• En hoe zit dat met “grensverkeer”? Gaan we voor een rit met de bus naar het station van Diest meer betalen dan een rit naar het station van Geel dat in dezelfde vervoersregio ligt?
• De laatste bezorgdheid die ze formuleert is de toegankelijkheid. Fysieke toegankelijk: deelfietsen zijn niet voor iedereen een oplossing om aansluiting te krijgen op het busnetwerk. Maar ze heeft het ook over toegankelijke informatie: waar gaat een gebruiker informatie vinden over hoe hij van punt A naar B kan, rekening houdend met aanbieders die de grenzen van de vervoersregio overschrijden? “Er wordt nogal gauw verwezen naar het internet als het gaat om informatieverstrekking. Maar dat is niet toegankelijk voor iedereen,” aldus Viviane Schuer verwijzend naar een project waarbij Alleman Mobiel werkzoekenden opleiding gaf over het opzoeken van busroutes en aankopen van digitale tickets.

Bezorgd

Jo Van der Herten van het ACV mocht de avond afsluiten. Hij uitte zijn bezorgdheid over de besparingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd bij De Lijn. De effecten hiervan zijn heel voelbaar: lijnen die tijdelijk zijn afgeschaft, bussen die niet komen opdagen,… Dat sterk gereduceerde budget gaat nu nog eens versnipperd worden over de verschillende vervoersregio’s waar het hoofdzakelijk in handen komt van politici in plaats van bij de experten. “Op veel plaatsen ontbreekt de kennis over hoe een openbaar vervoer net er moet uitzien,” zegt hij aansluitend op wat Peter Meukens eerder op de avond had geopperd.

In het algemeen is men in Meerhout en Laakdal bezorgd dat er te weinig middelen zullen zijn om een adequate dienstverlening te voorzien. Ontbreekt het ons niet aan grote attractiepolen? En wat met verplaatsingen naar andere vervoersregio’s zoals Limburg en Leuven? Alle aanwezigen kregen de kans om eventuele bezorgdheden te formuleren. Alleman Mobiel belooft alvast te vechten voor participatie in de vervoersregio om de noden van de bewoners van Meerhout en Laakdal te verdedigen.

Foto’s

© Geert Claas