Overal in Vlaanderen starten DIALOOGgroepen op over het thema misdaad, straf en herstel. Vrije burgers en gedetineerden gaan tijdens 3 sessies met elkaar in gesprek over belangrijke maatschappelijke kwesties. Ook in de Kempen ging het Regionaal Netwerk DIALOOG Kempen aan de slag. In januari was er een DIALOOGgroep in Hoogstraten, en in mei in Merksplas, telkens onder leiding van journalist Ria Goris. Ook nu leverde het weer bijzondere ontmoetingen en leerrijke gesprekken op.

Twaalf vrije burgers schreven zich in voor de sessies in Merksplas. Voor veel van hen was het een eerste kennismaking met het thema én de gevangenis. Vanuit de gevangenis Merksplas waren elf gedetineerden aanwezig. In aparte sessies verdiepten de beide groepen zich in het thema. Ze formuleerden meningen, bezorgdheden en dromen…  Gedetineerden bogen zich over de vraag: “Wat is een goede straf, rekening houdend met de dader, slachtoffer en maatschappij?”. De vrije burgers verdiepten zich in preventie en herstel en wie welke rol kan opnemen. In de laatste sessie gingen ze met elkaar in dialoog.

Na de sessies vroegen we de deelnemers naar hun ervaringen, inzichten en voorstellen.

Interesse en open mind

“Toen ik via de sociale mediapagina van de gemeente Merksplas een oproep zag om deel te nemen aan dialoogsessies omtrent misdaad, straf en herstel, had ik onmiddellijk interesse. Professioneel had ik ervaring met misdaad en ook het gevangeniswezen kende ik wel wat, maar met herstel had ik weinig tot geen ervaring. Ik zag mijn deelname enerzijds als een persoonlijke verrijking en anderzijds ook als een bijdrage aan het herstel van de gedetineerden die bij ons in de groep zaten.” – Vrije burger

“Ik had totaal geen ervaring met gedetineerden of het gevangeniswezen. Ik nam deel met een open mind, maar toch met een lichte onzekerheid voor het onbekende. Ik zou wel zien wat er op me af zou komen.” – Vrije burger

Een samenleving gericht op herstel: hoe ziet die er uit?

“Actief ruimte creëren voor een dialoog over herstel in alle lagen van onze samenleving. Dit kan door alledaagse conflicten te behandelen als opportuniteiten om te leren en te groeien. Ik geloof dat dit werkt ongeacht de levensfase van de betrokkenen.” – Vrije burger

“Opvolging en trajectbegeleiding tijdens en na de detentieperiode. Ondersteuning om misdrijf te voorkomen.” – Gedetineerde

Over straffen

“Mensen lopen hier detentieschade op. Je komt normaal binnen en gaat gek naar buiten.” – Gedetineerde

“Mijn justitie-assistent heeft tot het uiterste gestreden voor mij. Ik heb constant steun gehad toen ik buiten was.” – Gedetineerde

“Er is veel recidive. Herstel moet in de gevangenis gebeuren. Opsluiting zonder de juiste begeleiding is nefast. Het haalt niets uit.” – Gedetineerde

Nieuwe inzichten

“Er valt nog veel te winnen in de gebieden van herstel en preventie. Op dit moment zijn we volgens mij vastgeroest in onze visie op misdaad als een losstaand probleem. Het belang van de context wordt vaak vergeten of geminimaliseerd terwijl er hier een goudmijn aan informatie, mogelijkheden tot inzicht, groei, acceptatie, relativering en misschien het allerbelangrijkste: preventieve middelen te vinden zijn.”  – Vrije burger

“Door de maatschappij wordt al rap gezegd dat de dader moet boeten voor wat hij/zij gedaan heeft. De dader wordt vaak gezien als de slechte persoon door wat we lezen in de kranten, op het internet of horen van anderen zonder dat we eigenlijk goed weten wat er gebeurd is en waarom het is gebeurd.” – Vrije burger

“De gedetineerden en geïnterneerden die ik gezien en gesproken heb, waren allemaal bereid om hulp te aanvaarden in hun herstelproces. Het feit dat deze hulp onvoldoende beschikbaar is, is erg frustrerend en een gemiste kans voor maatschappij, dader en slachtoffer.” – Vrije burger

Slotbeschouwingen

“Uiteindelijk, als ik er verder over nadenk, is voor mij ‘de verantwoordelijkheid’ het sleutelwoord in dit verhaal. Ieder van ons, zij het vrije burger of gedetineerde, heeft (gewoon) zijn of haar verantwoordelijkheid te nemen om te komen tot een werkbaar herintegratieproces.” – Vrije burger

“Ik was positief verrast door de openheid waarmee de gedetineerden/geïnterneerden spraken over hun verblijf in de gevangenis, de stempel die ze voelen vanuit de maatschappij… “– Vrije burger

“Alles begint bij luisteren en via deze weg konden we eens over de gevangenismuur kijken. Herstelgericht werken vergt veelvuldige en intense begeleiding. Elk mens is een uniek individu, met een uniek ‘verhaal’. De begeleiding moet daarom ook zoveel mogelijk individueel afgestemd worden.” – Vrije burger

“Door de gesprekken met de gedetineerden en geïnterneerden wordt duidelijk dat het geen zwart-wit maar een complex verhaal is.” – Vrije burger

“Ik ben blij, dankbaar en opgelucht dat we gepraat hebben. Het is belangrijk om een mening te delen.” – Gedetineerde

“Ik voel me machteloos en hoopvol. We kunnen steun vinden bij elkaar, hopelijk ook buiten de muren.” – Gedetineerde

Foto’s: Eddy Meijs