Dat onderzoek deden we met de inwoners van de Turnhoutse Jef Buyckxstraat, samen met burgerbeweging De Koep, studiebureau voor intelligente warmteoplossingen Kelvin Solutions en SVG architectuur.  Conclusie: de klok tikt en de uitdaging is enorm.

Vormingplus zet met TransLab K al enkele jaren in op de noodzakelijke transitie in een aantal maatschappelijke domeinen zoals energie. Daarom gingen we graag in op de vraag van Kelvin Solutions om drie buurtbewonersvergaderingen in de Jef Buyckxstraat mee te begeleiden. De resultaten van het onderzoek lichtte Wouter Cyx van Kelvin Solutions toe op 30 mei 2018 terug op een bijeenkomst van de TransLab Kampus.

Grote uitdaging

Het Vlaamse beleid streeft ernaar dat iedere woning in Vlaanderen zou voldoen aan een EPC-score lager dan 100. Dat vraagt op termijn enorme inspanningen: de gemiddelde EPC-score in Vlaanderen bedraagt immers 350 kWh/m².

Uit het projectonderzoek bleek dat bij een basisrenovatie van een wijkwoning (zonder al te veel breekwerk) het gasverbruik zo’n twintig procent zou kunnen dalen met een condenserende verwarmingsketel of elektrisch hybride warmtepompen. Dat zou zo’n 30- à 35.000 euro (btw in, zonder subsidies) kosten.

Met ingrijpende renovatiewerken zou de wijk kunnen overschakelen op individuele elektrische warmtepompen. Het resterende elektriciteitsverbruik zou zo’n 14% van het huidige energieverbruik bedragen. Dat zou per woning dan tussen 57.000 en 85.000 euro kosten. Een aanzienlijk bedrag, zeker als je die afzet tegen de energiebesparing. De terugverdientijd zou zo langer dan 27 jaar duren.

De renovatiewerken zouden ook hun impact hebben op de ruimtelijke kwaliteit van de wijk. De bouwlijn zal soms overschreden moeten worden, de harmonie in het straatbeeld wordt misschien aangetast of zijn er intern constructieve ingrepen nodig om het nieuwe energieconcept met warmtepomp en ventilatie-unit te kunnen huisvesten.

Ondanks de goede intenties op Vlaams niveau, lijkt zo’n structurele verdichting van een verkavelingswijk uitgesloten op korte of middellange termijn. Er is weinig politiek of sociogisch draagvlak voor. Voor zo’n ingrijpende werken ontbreekt er ook de economische of reglementaire impuls.

Bewonersbevraging

Tijdens het project was er ook een bewonersbevraging. Minder dan een kwart bewoners vindt een renovatieverplichting een goede maatregel. Ook het draagvlak om meer te betalen voor fossiele energie is maar beperkt (<20%).

Ze zagen vooral heil in maatregelen die informatief en stimulerend zijn. Dit leunt aan bij het huidige overheidsbeleid, al zal dat onvoldoende zijn om de klimaatkloof te dichten. Er zijn meer krachtige en systeemoplossingen nodig, stelt het onderzoek. De ruimtelijke ordening en de uitbouw van energienetwerken overstijgt de schaal van de buurt. Dat vergt dus een gecoördineerd overheidsingrijpen.

88% van de respondenten had wel evt. interesse om samen met de buurtbewoners via een groepsaankoop bepaalde energiemaatregelen uit te voeren. Wijkrenovatietrajecten en groepsaankopen zouden zo flink kunnen bijdragen aan een mogelijke oplossing:

• er kan een hogere korting bedongen worden dan wanneer men individueel zou renoveren
• er is een betere kwaliteitscontrole mogelijk
• de betrokkenheid van een professionele facilitator kan bovendien zorgen voor meer efficiëntie
• op buurtniveau kan zelfs een aanzuigeffect ontstaan.

Het onderzoek stelt ook dat amper de helft  van de mensen weet wat de Vlaamse overheid van plan is met bestaande woningen tegen 2050. Aanhoudende overheidscommunicatie zal ontzettend belangrijk blijven.

Eigenaars renoveren hun huis meestal pas als hun levenssituatie dat opdringt. Vanuit beleidsperspectief is het daarom aangewezen om zoveel als mogelijk natuurlijke transactiemomenten (zoals verkoop van woningen, de heraanleg van het openbaar domein) te benutten om energetische renovaties te stimuleren, zo nodig te verplichten.  Daarbij is er ook meer onderzoek nodig om Vlaamse woningen aan een ingrijpende renovatie te onderwerpen die snel, goedkoop en zonder al te veel praktische hinder is.

Lees de uitgebreide samenvatting

op https://www.kelvinsolutions.be/nl/blog/lange-weg-te-gaan-voor-aardgasloze-verkavelingswijken-vlaanderen