“Fietsen is gezond, goed voor het milieu en de portemonnee”, klinkt het enthousiast op www.fietsdorp.be, de website waarop Vosselaar haar ambitie uitspreekt om stevig in te zetten op de tweewieler. “Hoe meer inwoners op de fiets springen, hoe veiliger onze gemeente zal worden. Met dit idee willen we aan de slag om samen met jullie van Vosselaar een echt fietsdorp te maken.”

Een terugblik

De voorbije maanden bleek “samen met jullie” geen holle verkiezingsslogan te zijn. Met onder meer een wedstrijd, een mobiliteitsavond en een grote Vosselaarkaart werden de inwoners actief betrokken bij de plannen en ideeën. Vosselaars burgemeester Gilles Bultinck en Wannes Van Coillie, sociaal-cultureel werker bij Vormingplus Kempen, blikken terug op de voorbije acties en vooruit naar de concrete resultaten.

Gilles: “De vraag naar een participatietraject kwam vanuit de gemeente zelf. We zijn sterk bezig met fietsvriendelijkheid en we wilden absoluut inspraak van onze burgers. Beslissingen van bovenaf opleggen, werkt niet. De mensen willen betrokken en gewaardeerd worden. Zo creëer je het nodige draagvlak. Vormingplus Kempen weet hoe een participatietraject te begeleiden en is het onderwerp genegen. Het was dus logisch om met elkaar in zee te gaan.”

Wannes: “Vosselaar valt binnen ons werkingsgebied en we engageren ons graag voor projecten die de mensen klaar maken voor de maatschappij van morgen. Ik wil wel toevoegen dat participatie in twee richtingen werkt. Het zijn niet alleen de burgers die aan hun bestuur zeggen wat ze willen. Het bestuur krijgt ook de kans om inzicht te bieden aan haar burgers. Zo beseffen zij dat het gaat om complexe materie waarbij verschillende belangen spelen. Een straat recht trekken is niet altijd voor iedereen het beste.”

Is het dan voor een kleine gemeente als Vosselaar niet veel eenvoudiger om zelf een participatietraject op te zetten?

Gilles: “Dan zouden we zeker valkuilen tegen gekomen zijn en er allicht ook ingetrapt zijn. Vormingplus Kempen heeft de knowhow in huis om ervoor te zorgen dat je niet verzandt in eindeloze discussies. Zo stelden ze voor om een interactieve sessie met caféopstelling te organiseren in plaats van een klassieke infoavond. Zo kun je ook iedereen informeren maar dan in kleinere groepen waar iedere mening even veel gewicht heeft. Een geniale tip waar we nog steeds gebruik van maken.”

Wat gebeurt er bij Vormingplus Kempen als er zo’n vraag komt?

Wannes: “We werken steeds op maat van de vragende partij. Dat betekent dat we eerst kijken wat er al gebeurd is, wat de doelstellingen zijn, welke tijd er nodig is. Aan die parameters passen we dan het traject aan. Zo werd er in Vosselaar al gewerkt rond fietsvriendelijkheid, onder meer met Route2school (waarin onder meer leerkrachten en leerlingen bevraagd worden over de mobiliteit rond hun school, nvda).”

Gilles: “Na een dodelijk ongeval met een jong scoutslid is de gemeente onder impuls van enkele ouders samen met hen aan de slag gegaan. Zo konden wij alle kinderen tot 12 jaar een gratis en vooral erg opvallend fluopakket bezorgen. Nu zie je op de ring rond Turnhout ’s ochtends en ’s avonds, voor en na de bel op de middelbare scholen, wie er naar Vosselaar rijdt. Dat was een enorm succes en meteen ook een goede eerste stap om van Vosselaar een fietsvriendelijke gemeente te maken.”

De (andere) Kris

De start van het participatietraject was een inspiratieavond met mobiliteitsexpert Kris Peeters.

Gilles: “Hij heeft een dag rondgelopen in Vosselaar en heel wat pijnpunten bloot gelegd. Aan het gemeentehuis zag hij bijvoorbeeld een lege fietsenstalling terwijl aan de overkant van de straat bij een brasserie de stoep geblokkeerd werd door alle fietsen. Die voorbeelden hebben de zaal wel wakker geschud.”
Wannes: “Maar Kris speelde niet op de man, hij legde de link naar een breder verhaal om zo het beleid aan te passen.”

Gilles: “Daarnaast hebben we een grote kaart van Vosselaar laten maken. Met stickers konden de mensen daar problemen op aanduiden. Die heeft lang in het gemeentehuis gehangen en reisde naar schoolfeesten en de braderij. Mobiliteit spreekt iedereen aan en iedereen mocht dan ook opkomen voor zijn eigen ideeën, van verstokte fietsers tot verstokte automobilisten.”

Wannes: “Mensen konden ook online hun mening geven en er werd over bericht in het infomagazine. We wilden zo divers mogelijk communiceren. Het thema hebben we nog meer in de kijker gezet met een ludieke actie. Twee buren, telkens moeder en zoon, gingen naar de bibliotheek, de ene met de fiets, de andere met de auto. De fiets was dubbel zo snel, omdat je met de auto veel tijd verliest met het zoeken naar parking.”

Een avondje denkwerk

Tenslotte hebben we een denkavond met een honderdtal deelnemers georganiseerd in het gemeentehuis. In de eerste ronde moesten per groep verschillende mobiliteitskwaliteiten gerangschikt worden in volgorde van belangrijkheid. Denk bijvoorbeeld aan ‘schoon’, ‘veilig’ en ‘comfortabel’. Dat bleek moeilijk maar dat was ook de bedoeling. Zo toonden we aan dat er veel belangen meespelen bij deze beslissingen. In de tweede ronde schotelden we tien cases uit Vosselaar voor die uit de bevragingen naar voor waren gekomen. We lieten de deelnemers nadenken hoe ze daar iets aan zouden doen. De resultaten hebben we, aangevuld met enkele do’s en don’ts met het oog op verdere participatie, aan het gemeentebestuur bezorgd in een nota.”

Is het traject daarmee afgerond?

Gilles: “We zijn nu aan het bekijken wat de quick wins zijn, welke zaken we concreet op het terrein kunnen aanpakken om een verschil te maken. We willen liever alles goed in kaart brengen dan raprap iets te beslissen en het probleem gewoon verschuiven.”
Wannes: “Dat is geen probleem zolang je er maar over communiceert. Wij hameren er op dat terugkoppeling achteraf noodzakelijk is, zeker als participatie op langere termijn de bedoeling is.”
Gilles: “Je moet de mensen ook zeggen waarom je niets hebt gedaan met hun ideeën. Anders lijkt het allemaal voor de schijn en dat is absoluut niet de bedoeling.”

Wat heeft de gemeente hier nu uit onthouden?

Gilles: “We willen onze burgers vooral laten inzien wat het juiste vervoersmiddel voor welke verplaatsing is. Fietsassen, die moeten voorkomen dat fietsers zomaar de baan opschieten, aanpassen zodat ook bakfietsen erdoor kunnen, doen we met plezier. Maar we willen niet overal versmallingen en drempels gaan aanleggen. Los van de infrastructuur hangt veel af van de mentaliteit van de mensen. En daaraan werken, vraagt gewoon tijd.”
Wannes: “Er is nog werk aan de winkel, er komt zeker nog een vervolg.”

En wanneer de gemeente nog eens een participatietraject wil opstarten…

Gilles: “Dan kloppen we opnieuw aan bij Vormingplus Kempen, daar is geen discussie over. Dat zou zelfs sneller kunnen gebeuren dan ze zelf verwachten (lacht).”