We luisterden naar een panelgesprek tussen Kobe Vercauteren, schepen in Vorselaar en Jo Spiessens, participatie ambtenaar in de stad Herentals. Beide gesprekspartners brachten een interessant praktijkvoorbeeld mee: hoe ze in hun gemeente zorgen voor een warme verbinding tussen gemeente en burger.

Wekelijkse markt

In Morkhoven, een deelgemeente in Herentals, kwam uit een behoefteonderzoek bij ouderen de nood aan een wekelijkse markt. De Stad ging er op in en zo ging de bal aan het rollen. Al snel volgde er een buurtcafé, het idee voor een dienstencentrum en nu ook een buurtbus om verder noden op te sporen in de wijken.

Door een simpele ingreep, als een wekelijkse markt op donderdag, is er meer verbinding tussen inwoners onderling en is er ook een opening om als lokaal bestuur in contact te komen met de burgers. Door het project is niet alleen de verbinding tussen inwoners en bestuur verbeterd, maar ook collega’s vinden elkaar én burgers sneller en kunnen beter samenwerken.

Eenzaamheid

In Vorselaar werd in een gelijkaardig behoeftenonderzoek vastgesteld dat er veel eenzaamheid is in Vorselaar. De gemeente wil een antwoord bieden door de verbinding binnen gehuchten te versterken. Voor iedere wijk werden er buurtambassadeurs gezocht die zich willen engageren voor hun wijk. De ambassadeurs zijn soms losse personen, soms buurtverenigingen.

De ambassadeurs zorgen voor een grotere verbinding tussen buurtbewoners onderling en zijn ook een aanspreekpunt om de stap naar het lokaal bestuur kleiner te maken. Nieuwe inwoners worden bijvoorbeeld persoonlijk door de buurtambassadeurs van hun wijk onthaald.

Verbinding maken

“Verbinding maken is een taak van iedereen”, aldus Kobe, “maar vooral van politici. Politici zijn verkozen en hebben een netwerk. Dit netwerk moeten ze aanspreken en gebruiken in hun werk als bestuurder. Persoonlijk contact is hierin heel erg belangrijk.”

Jo noemt het eerder een gedeelde eerste plaats. “Niet alleen politici moeten burgers ontmoeten en het gezicht zijn van het lokaal bestuur. Deze verantwoordelijkheid ligt even goed bij de ambtenaar,” vult Jo aan. “Een gemeentebeleid wordt uitgetekend door bestuurders, maar uitgevoerd door ambtenaren. Beleid en administratie moeten elkaar daarin vinden en versterken.”

Als burgers in contact komen met politici en ambtenaren, krijgen ze sneller goesting om deel te nemen aan het beleid. Daarnaast is het heel belangrijk dat er een openheid is voor participatie, bij bestuur en administratie.

“Burgers betrekken is durven toelaten”, sluit Jo af. “Dat is voor veel collega’s even een knop omdraaien. Het is niets om schrik van te hebben, maar een kwestie van doen. En af en toe eens vallen en opstaan hoort daarbij.”

foto’s: Bart Van der Moeren

Voorbeelden en tips

Aan vier gesprekstafels gingen we met elkaar in gesprek over verbinding maken met burgers en waarom dit een belangrijke voedingsbodem is voor burgerparticipatie. Er werden voorbeelden en tips gedeeld, maar ook drempels werden aangehaald. De gesprekken vulden zichzelf met interessante stellingen en cases.

• Tijd en geduld loont

‘Om een warm contact tot stand te brengen met de inwoners van je gemeente, moet je naar buiten komen.’ Je wil vertrouwen opbouwen met burgers om hen dan ook te betrekken in je organisatie. Dat vraagt tijd en geduld. Durf die tijd en ruimte te nemen om de inwoners te bereiken op een laagdrempelige manier.

• Stap naar buiten met een lach

Naar buiten gaan doe je met een positieve ingesteldheid en liefst ook met een persoonlijke aanpak. Het is even wennen en ook wel spannend, maar door zelf open te staan om in gesprek te gaan bouwt het vertrouwen zich vanzelf op.  Bovendien bereik je een ander publiek dan de ‘usual suspects’, zoals een aantal bekende figuren uit het verenigingsleven of vaste contacten. Door andere wegen te bewandelen breid je je netwerk uit en kom je ook in contact met andere profielen.

Uh ja, maar hoe?

Maar hoe doe je dat nu, naar buiten gaan? Een simpele deur aan deur actie kan antwoord bieden.. Of hang je karretje aan activiteiten die collega’s of verenigingen in jouw gemeente organiseren. Andere leuke voorbeelden zijn een infostandje op een markt, een buurt- of speelbus of initiatieven voor nieuwe inwoners. Of kom in contact met inwoners door eens in te springen aan het onthaal, als de onthaalmedewerker ziek is.

Ja, maar die luide roepers…

In contact komen met burgers brengt ook een aantal uitdagingen met zich mee. Op participatiemomenten zullen er ook burgers aanwezig zijn die niet akkoord zijn met een bepaalde beslissing(en) van het bestuur. Ze zijn heel aanwezig en willen hun frustraties delen met anderen. Tips hoe je er mee kan omgaan werden lustig onderling gedeeld:

• Hou het positief. Spreek achteraf de persoon in kwestie aan en bespreek de opmerking individueel.
• Pas je methodiek aan. Start bijvoorbeeld door de groep op te delen in gesprekstafels en koppel daarna plenair terug. Zo geef je de ‘luide roeper’ geen platform voor de hele zaal. Of ga eens voor een andere setting/zaalopstelling.
• Ga op zoek naar de onderliggende boodschap. Vraag door om de onderliggende wens van je gesprekspartner te achterhalen. Vaak schuilt er een bezorgdheid achter en kan er constructief mee aan de slag gegaan worden.
• Zorg voor een informeel moment. Tussen ‘pot en pint’ kan er nog ingegaan worden op vragen of opmerkingen

Doe het niet alleen, neem je collega’s mee!

Burgers toelaten en werken aan een goede relatie is de basis om participatief te werken. Maar alleen kan je dat niet. Maak je collega’s warm om mee te springen. Laat ze voelen en zien dat het een meerwaarde is om buiten de hokjes te denken. Samen uit je comfortzone stappen is veiliger dan alleen. De eerste stap? Breng ze de volgende keer gerust mee naar Broodje Burger! Hier bruist het van de enthousiaste mensen.

Een warme verbinding tot stand brengen met je burgers is de basis van participatie, zo bleek uit het gesprek met Kobe en Jo en uit de vele voorbeelden aan de gesprekstafels en tijdens de lunch. Maar ‘verbinding maken’ is niet het enige ingrediënt voor een goed participatief beleid. Naast verbinding maken, wil je ook burgers versterken, samenwerken en met elkaar in dialoog gaan. Participatie vraagt een open grondhouding en een flexibele organisatiestructuur. Allemaal thema’s binnen een groter geheel, waarin we jullie graag onderdompelen tijdens volgende edities!