Yasmien Naciri

is een twintiger uit Mol. Ze is Belgische van Marokkaanse afkomst. Yasmien Naciri stond mee aan de wieg van de vzw Amana, die zowel actief is in België als in Marokko, en van de Antwerpse jeugdwerking Fleks. Ze is ook auteur van het boek ‘Wij nemen het heft in handen’ over de diverse samenleving en de plaats die jongeren daarin hebben. Een hele lijst inspirerende initiatieven die deze gedreven spreekster aankondigen, en ze lost de hoge verwachtingen feilloos in.

“Ik ga mij enkel over dingen uitspreken waarmee ik zelf ervaring heb”, vertelt Yasmien Naciri bij het begin van haar betoog. “Ik vind dat je dan het beste je boodschap kan overbrengen. Want ik ben hier niet om dé oplossing te verkondigen, wel om een eigen kijk te geven op bepaalde situaties in onze samenleving.”

Uitdaging

“Ik heb een unieke startpositie. Ik ben geboren en getogen in Mol, heb daar school gelopen en had geen vrienden met een migratieachtergrond. Toen ik ging studeren in Antwerpen, ontmoette ik mensen met dezelfde roots, namelijk kleinkinderen van mijnwerkers, en merkte ik dat wij toch heel erg kunnen verschillen. Een tweede zaak die ik daar opmerkte, was dat er veel organisaties actief zijn in de stad, en dat die heel gesegregeerd werken voor een bepaalde gemeenschap: armoedeorganisaties, jeugdwerking, … Het is een uitdaging om hier voor integratie te zorgen.”

“Ik wilde proberen beter te doen en begon met een ontwikkelingshulporganisatie, de vzw Amana, die armoede-organisaties ondersteunt door vrijwilligers in contact te brengen met elkaar en samen dingen te organiseren: een daklozenpicknick, een poor men’s dinnner, een multi-levensbeschouwelijk kerstdiner, … Ook met de jeugdwerking Fleks brengen we mensen samen: jongeren met diverse overtuigingen en achtergronden die wel één gemeenschappelijk doel hebben: ze willen ondernemen.”

Diversiteit is geen doel

“Wil je diversiteit aantrekken? Dan mag dat vooral geen doel zijn! Inclusiviteit is het doel, diversiteit is het resultaat daarvan. Staar je je blind op diversiteit, ben je fout bezig. Diversiteit in bijvoorbeeld reclamecampagnes lijkt nu nog heel vaak op punten scoren, dat blijft erg aan de oppervlakte. Je moet uitstralen wat je wilt bereiken, dat is veel doeltreffender.”

“Taal is daarin ook een belangrijk aspect. In gesprekken met organisaties hoor ik vaak dat ze graag meer diversiteit willen, maar daar niet in slagen. Dat ze willen, is prachtig. Maar uit ons gesprek komt dan vaak naar voren dat hun evenementen bijvoorbeeld overdag vallen wanneer jonge moslimvrouwen aan het werk zijn. Moslima’s van de eerste generatie zijn vaak wel thuis op die momenten, maar zij spreken niet altijd goed Nederlands en dan is een flyer enkel in het Nederlands misschien niet de beste optie.”

Cultuur past niet in een hokje

“Het is een boutade, maar cultuur is als een ijsberg waarvan je enkel het topje ziet. Je ziet de huidskleur van mensen, eventueel de levensbeschouwing, taal, kledingstijl, eetgewoonten, … Maar er is een groot deel dat je niet ziet. Een heel bekende cultuurstudie is die van Geert Hofstede, gebaseerd op grootschalig onderzoek bij technologiebedrijf IBM, waar hij 6 dimensies van cultuur onderzoekt. Daaruit komt onder andere naar voren dat mensen in het westen bijvoorbeeld meer individualistisch zijn en dat de machtsafstand kleiner is dan in het zuiden. Maar dat zijn stereotypen, en die vormen een grote valkuil bij cultuurstudies. Je kan cultuur nu eenmaal niet in een hokje steken. De ‘Belgische cultuur’ bestaat niet. Die is veranderlijk in de tijd en er zijn ook grote onderlinge verschillen tussen de diverse regio’s van een land. Denk aan feestdagen: moederdag wordt in Antwerpen op een ander moment gevierd dan in de rest van Vlaanderen, carnaval wordt op sommige plaatsen heel intensief gevierd en is in andere regio’s zo goed als onbestaand, … Dat valt niet op. Maar de feesten van mensen met een migratie-achtergrond vallen wel op.”

“België is superdivers. Er wonen 177 verschillende nationaliteiten in Antwerpen alleen. En in dat cijfer zitten nog geen mensen zoals ik, die de Belgische nationaliteit hebben maar via ouders of grootouders een andere culturele bagage hebben meegekregen. We evolueren onvermijdelijk naar een situatie waarin de minderheden de meerderheid gaan vormen, iets wat we nu al zien in diverse steden in de Verenigde Staten. Je gaat je daaraan moeten aanpassen op vlak van communicatie, beleidsdoelen, … Zo is er bijvoorbeeld een Joods rusthuis in Antwerpen dat sinds kort is omgevormd tot ‘multicultureel rusthuis’ en zo tegemoetkomt aan een reële nood. Want mensen met een migratieachtergrond vergrijzen ook, tegen 2030 vormen zij een aanzienlijke groep bejaarden die net zo goed ergens naartoe moeten.”

Over klontjes en kalkoenen

“In de profit-communicatie en marketing zien we zowel goede als slechte voorbeelden van multiculturele communicatie. Een video van de Britse supermarktketen Tesco toont op heel realistische wijze hoe mensen met een andere huidskleur, met een hoofddoek, … kalkoen eten in een feestelijke setting. Ze komen allemaal aan bod, zonder dat je erin wrijft dat ze anders zouden zijn. Een veel minder geslaagde actie was die van Tiense Suiker. Die positioneerde suikerklontjes als moslimsuiker, om het einde van de Ramadan te vieren. Het waren enorm grote klontjes suiker, en dat hebben moslims helemaal niet nodig. Ik kan net zo goed een normaal klontje suiker in mijn thee doen. Tiense Suiker deed hier zo hard zijn best voor diversiteit, dat ze de bal volledig mis sloegen. Ze werden blind voor hun eigen fouten. Opnieuw: diversiteit was hier het doel, niet het resultaat, en zo werkt het niet.”

Diversiteit is een afgezaagd begrip. Je moet gewoon stappen ondernemen!

“Diversiteit is een afgezaagd begrip. Je moet gewoon stappen ondernemen. Wil je meer diversiteit op de werkvloer? Ga dan niet werven via gekende kanalen. Spreek andere organisaties aan, kijk buiten de eigen muren. Dat geldt voor elke organisatie. Kijk verder dan diversiteit. Door inclusief te zijn en werken,  en mensen te betrekken, ga je vanzelf meer mensen bereiken en diverser worden.”

En dan de praktijk

En dat is precies wat veel organisaties nu ook al doen. Tien praktijkvoorbeelden waren door Vormingplus uitgenodigd om hun verhaal te doen aan de aanwezige geïnteresseerden. Tien tafels, tien boeiende initiatieven waarbij elke aanwezige de kans kreeg om er twee wat beter te leren kennen. Dat bleek weinig en kort, want toen de bel de tweede keer luidde, was de interesse voor de boeiende verhalen veel groter dan die voor de receptie. En terecht, want er viel hier heel wat te ontdekken.

Thaïs Haerens van vzw AIF+ was erg enthousiast over het Brusselse Time2connect, dat het empathisch vermogen van de Brusselaars aanspreekt. “Ik heb uit de voorstelling een aantal dingen uit de stad meegenomen, die ik graag in de Kempen wil proberen.”

Ook voor de mensen achter Time2connect was het trouwens een boeiende avond. “Ik ben afkomstig uit de Kempen, maar doe mijn stage bij Vormpingplus Citizenne”, vertelt student Rik De Meirsman. “Wij hebben ons project hier kunnen uitleggen en er werden enorm veel vragen gesteld.”

“Het was bijzonder jammer dat we zelf niet konden informatie-shoppen bij de andere organisaties,”, voegt Anouk Vandenweyer nog toe. “Wij werken in de stad, en toch zijn er veel raakvlakken met wat we hier zien. Soms zit je als Brusselaar een beetje in je eigen ivoren toren. Het is goed om uit de eigen context te komen en voeling te blijven hebben met wat er buiten de stad gebeurt.”

“Voor mij is het thema van armoede en kwetsbaarheid op het platteland nieuw”, zegt Miel Gilis van LEADER provincie Antwerpen. “Ik kom hier om wat achtergrondkennis op te doen over het thema. Heel boeiend vond ik de verhalen van House of Colours (HoC).”

En dat was wederzijds. Hilde Stockman is initiatiefneemster van House of Colours. Zij geeft mensen van verschillende origine een warme thuis en trof veel mensen die geïnteresseerd waren in haar project: “Het is hoopgevend dit te kunnen ervaren, midden in een regeringscrisis over het migratiepact. Een beetje warmte, dat is wat we nu nodig hebben.”

Tekst Liesbet Corthout  |  Foto’s: Chris Stessens